Leki to nie cukierki
Moim zdaniem potoczna zła ocena leku bywa czasami pochopna i niesprawiedliwa, a nadmierny entuzjazm w stosunku do nowości rynkowych może być nie zawsze uzasadniony uzyskiwanymi w czasie efektami terapeutycznymi w sytuacji pacjentów mających choroby współistniejące do tzw. „naszej” aktualnie leczonej.
Staram się głosić umiarkowany pogląd , że nie ma pojęcia złych czy dobrych produktów leczniczych.
Uzyskiwane rezultaty są pochodną między innymi właściwego doboru leku dla pacjenta, stopnia zaawansowania choroby, uprzednio stosowanych leków, anomalii enzymatycznych, występujących działań niepożądanych, doboru dawki, właściwej postaci leku oraz mechanizmu działania substancji aktywnej.
Pytany o wskazanie super gwiazdy w lekach zawsze odpowiadam, że jest to trudne ponieważ trzeba zawsze dokonywać stosownej analizy w różnych kategoriach.
Inna jest ocena leków stosowanych przewlekle w leczeniu paliatywnym niż leków podawanych ad hoc w szpitalnym oddziale SOR w sytuacji bezpośredniego narażenia życia.
Inaczej postrzegamy działania niepożądane w leczeniu choroby nowotworowej a inaczej w leczeniu przeziębienia lekami o statusie OTC.
Antybiotyki są wspaniałe ale jedynie w sytuacji właściwego doboru do wrażliwego patogenu.
Poproszono mnie o komentarz farmakologiczny w stosunku do grupy produktów leczniczych.
Pobieżna analiza dostępnych mi informacji naukowych doprowadziła do wybrania kilku wytypowanych do rankingu „najładniejszej, najzgrabniejszej i najmądrzejszej” cząsteczki aktywnej.
W szranki dziesiątki stanęły w układzie alfabetycznym nazw międzynarodowych:
1/ Awelumab – rak przerzutowy z komórek Merkla;
2/ Dupilumab – ciężkie atopowe zapalenie skóry;
3/ Emicizumab – profilaktyka epizodów krwawienia u pacjentów z hemofilią;
4/ Glekaprewir/pibrentaswir – WZW C;
5/ Guselkumab – łuszczyca plackowata;
6/ Inotuzumab ozogamycyny – ostra białaczka limfoblastyczna;
7/ Niraparybu tozylan – słabo zróżnicowany rak jajnika;
8/ Okrelizumab – SM;
9/ Rybocyklibu bursztynian –rak piersi;
10/ Sodosbuwir/welpotaswir/woksylaprewir – WZW C
Jak widać jest to niejednorodny zbiór poza pozycją 4 i 10.
Pełniejsza analiza wskazań i mechanizmów działania zamieszczona poniżej, pozwala żywić uzasadnioną nadzieję na obecność całej dziesiątki w dostępnych „narzędziach terapeutycznych” lekarzy i farmaceutów.
Awelumab - jest wskazany do stosowania w monoterapii u dorosłych pacjentów z przerzutowym rakiem z komórek Merkla (ang. Merkel cell carcinoma, MCC).
Awelumab jest ludzkim przeciwciałem monoklonalnym IgG1 skierowanym przeciwko ligandowi receptora programowanej śmierci typu 1 (PD-L1). Awelumab wiąże się z PD-L1 i blokuje interakcję między PD-L1 a receptorem programowanej śmierci typu 1 (PD-1) i receptorami B7.1. Prowadzi to do zniesienia działania hamującego PD-L1 na cytotoksyczne limfocyty T CD8+, powodując przywrócenie odpowiedzi przeciwnowotworowej limfocytów T.
Wykazano również, że awelumab pobudza lizę pierwotnych komórek guza z udziałem komórek NK (ang. natural killer) – w mechanizmie cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał (ang. antibody-dependent cell-mediated cytotoxicity, ADCC).
Dupilumab - jest w pełni ludzkim przeciwciałem monoklonalnym skierowanym przeciwko receptorowi alfa interleukiny 4 (IL-4), hamującym przekazywanie sygnałów za pośrednictwem IL-4/IL-13, wytwarzanym w komórkach jajnika chomika chińskiego (CHO) metodą rekombinacji DNA. Dupilumab jest wskazany do stosowania w leczeniu umiarkowanego do ciężkiego atopowego zapalenia skóry u dorosłych pacjentów, którzy kwalifikują się do leczenia ogólnego. W badaniach klinicznych leczenie dupilumabem wiązało się ze zmniejszeniem w stosunku do stanu wyjściowego stężenia biomarkerów odporności typu 2, takich jak chemokina regulowana przez grasicę oraz zmniejszeniem aktywności dehydrogenazy mleczanowej.
Emicizumab - jest wskazany do stosowania w rutynowej profilaktyce epizodów krwawienia u pacjentów z hemofilią A i z inhibitorami czynnika VIII. Produkt może być stosowany we wszystkich grupach wiekowych. Emicizumab stanowi łącznik pomiędzy aktywowanym czynnikiem IX a czynnikiem X, w celu odtworzenia czynności brakującego aktywowanego czynnika VIII, który jest niezbędny dla skutecznej hemostazy. Emicizumab nie posiada strukturalnego związku ani zgodności sekwencji z czynnikiem VIII i jako taki nie wywołuje ani nie nasila powstawania bezpośrednich inhibitorów czynnika VIII.
Glekaprewir/pibrentaswir - jest wskazany w leczeniu przewlekłego zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C. Produkt jest lekiem złożonym o ustalonej dawce zawierającym dwie pangenotypowe substancje działające bezpośrednio na wirusa: glekaprewir (inhibitor proteazy NS3/4A) i pibrentaswir (inhibitor NS5A), skierowane przeciw HCV na wielu etapach cyklu replikacyjnego wirusa.
Guselkumab - jest wskazany w leczeniu umiarkowanej do ciężkiej łuszczycy plackowatej u osób dorosłych, którzy kwalifikują się do leczenia ogólnego.
Guselkumab IgG1λ jest ludzkim przeciwciałem monoklonalnym (mAb), wytworzonym w komórkach jajnika chomika chińskiego (CHO) z wykorzystaniem techniki rekombinacji DNA, które selektywnie wiąże się z interleukiną 23 (IL-23) z wysoką swoistością i powinowactwem. Interleukina IL-23 jest cytokiną regulacyjną, która wpływa na różnicowanie, rozprzestrzenianie i przeżycie podgrup limfocytów T (np. Th17 i Tc17) i komórek odpowiedzi nieswoistej, które są źródłem cytokin efektorowych, w tym IL-17A, IL-17F i IL-22, będących mediatorami reakcji zapalnej. U ludzi selektywne blokowanie IL-23 prowadziło do normalizacji wytwarzania tych cytokin.
Inotuzumab ozogamycyny - jest koniugatem przeciwciało-lek (ADC) składającym się z rekombinowanego humanizowanego przeciwciała monoklonalnego IgG4 kappa skierowanego przeciwko antygenowi CD22 (wytworzonego w komórkach jajnika chomika chińskiego metodą rekombinacji DNA), które jest kowalencyjnie związane z dimetylohydrazydem N-acetylo-gamma-kalicheamycyny (CalichDMH).
Produkt leczniczy jest wskazany w monoterapii w leczeniu dorosłych pacjentów z nawrotową lub oporną na leczenie ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL, ang. acute lymphoblastic leukaemia) wywodzącą się z komórek prekursorowych limfocytów B, z ekspresją antygenu CD22. W przypadku dorosłych pacjentów z nawrotową lub oporną na leczenie ALL wywodzącą się z komórek prekursorowych limfocytów B z chromosomem Philadelphia (Ph+) powinno wystąpić niepowodzenie leczenia co najmniej jednym inhibitorem kinazy tyrozynowej (TKI, ang. tyrosine kinase inhibitor).
Ozogamycyna jest małą cząsteczka N-acetylo-gamma-kalicheamicyna, która jest produktem cytotoksycznym. N-acetylo-gamma-kalicheamicyna jest kowalencyjnie przyłączona do przeciwciała za pomocą łącznika rozszczepialnego przez kwas. Aktywacja dimetylohydrazydu N-acetylo-gamma-kalicheamicyny wywołuje pęknięcia dwuniciowego DNA, a następnie zatrzymanie cyklu komórkowego i apoptozę komórki nowotworowej.
Niraparybu tozylan - jest przeznaczony do stosowania w monoterapii podtrzymującej u dorosłych pacjentek z platynowrażliwym nawrotowym słabo (nisko) zróżnicowanym surowiczym nabłonkowym rakiem jajnika (ang. high grade), jajowodu lub otrzewnej, u których uzyskano częściową lub pełną odpowiedź na chemioterapię pochodnymi platyny.
Niraparyb jest inhibitorem enzymów polimerazy poli(ADP-rybozy) (PARP) – PARP 1 i PARP 2 –tóre odgrywają istotną rolę w procesach naprawy DNA. W badaniach in vitro wykazano, że cytotoksyczne działanie niraparybu może zachodzić w mechanizmie hamowania aktywności enzymatycznej PARP i promocji tworzenia kompleksów DNA prowadzącym do uszkodzeń DNA, apoptozy i śmierci komórek.
Okrelizumab - jest rekombinowanym humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym anty-CD20,wytwarzanym w komórkach jajnika chomika chińskiego w technologii rekombinacji DNA. Okrelizumab jest wskazany w leczeniu dorosłych pacjentów z rzutowymi postaciami stwardnienia rozsianego lub w leczeniu dorosłych pacjentów z wczesną pierwotnie postępującą postacią stwardnienia rozsianego. Okrelizumab jest selektywnie skierowany przeciwko limfocytom B z ekspresją antygenu CD20 znajdującym się na limfocytach pre-B, dojrzałych limfocytach B i limfocytach B pamięci, który nie podlega ekspresji na limfoidalnych komórkach macierzystych i komórkach plazmatycznych.
Rybocyklibu bursztynian – stosowany w skojarzeniu z inhibitorem aromatazy w leczeniu kobiet po menopauzie chorych na miejscowo zaawansowanego lub uogólnionego raka piersi z obecnością receptorów hormonalnych (ang. hormone receptor positive, HR), bez nadekspresji receptora ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu 2 (ang. human epidermal growth factor receptor 2, HER2) jako leczenie hormonalne pierwszego rzutu.
Rybocyklib jest selektywnym inhibitorem kinaz zależnych od cyklin (ang. cyclin-dependent kinase, CDK) 4 i 6. Wymienione kinazy są aktywowane po związaniu z D-cyklinami i odgrywają kluczową rolę w szlakach sygnałowych prowadzących do progresji cyklu komórkowego i proliferacji komórek. Kompleks cyklina D-CDK4/6 reguluje postęp cyklu komórkowego poprzez fosforylację białka retinoblastomy (ang. retinoblastoma protein, pRb).
W warunkach in vitro rybocyklib zmniejszał fosforylację białka pRb prowadząc do zatrzymania fazy G1 cyklu komórkowego i zmniejszając proliferację linii komórkowych raka piersi. W warunkach in vivo monoterapia rybocyklibem prowadziła do regresji guza, co korelowało z zahamowaniem fosforylacji białka pRb.
Sofosbuwir/welpataswir/ woksylaprewir - jest wskazany do leczenia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C (pWZW C) u dorosłych
Sofosbuwir jest pangenotypowym inhibitorem HCV NS5B RNA-zależnej polimerazy RNA, która jest konieczna do replikacji wirusa. Sofosbuwir jest prolekiem nukleotydowym, który ulega metabolizmowi wewnątrzkomórkowemu do farmakologicznie czynnego trifosforanu analogu urydyny 20 (GS-461203), który może zostać przyłączony przez polimerazę NS5B do RNA HCV i działa jako terminator łańcucha. W testach biochemicznych GS-461203 hamował aktywność polimerazy rekombinowanej NS5B z HCV genotypów 1b, 2a, 3a i 4a. GS-461203 nie jest inhibitorem ludzkich polimeraz DNA i RNA ani inhibitorem mitochondrialnej polimerazy RNA.
Welpataswir to pangenotypowy inhibitor HCV skierowany przeciwko białku NS5A HCV, które jest konieczne do replikacji wirusa.
Woksylaprewir jest pangenotypowym inhibitorem proteazy NS3/4A HCV. Woksylaprewir działa jako niekowalentny, odwracalny inhibitor proteazy NS3/4A.
Opisywane działania niepożądane 10 analizowanych leków wymagają co najmniej kolejnego 5-letniego okresu obserwacji w celu właściwego odniesienia się do ewentualnych zalet i porażek zarządzania ryzykiem terapii.
Zdaję sobie sprawę ,że moja opinia może rozczarować Państwa ale z nagradzaniem leków jest jak z konkursami piękności gdzie każdy z nas ma innego faworyta a życie i tak weryfikuje nasze wybory i wyobrażenia wstępne.
Wszystkie analizowane produkty lecznicze są intensywnie i ciągle monitorowane.
Dr nauk farm. Leszek Borkowski