Epidemie statystycznie mogą trwać około 2 lat.
COVID zabił  już więcej ludzi niż malaria czy wirus HIV / stan z 10 miesięcy 2020 r /.
Choroba zagraża wszystkim a nie tylko seniorom jak się wcześniej wydawało.
Dzisiaj ofiary to poza osobami starszymi z chorobami współistniejącymi  to także młodzi pacjenci bez  innych chorób.
Na szczęście część chorych jest skąpoobjawowa i przechodzi infekcje w miarę łagodnie  ale na nieszczęście mamy chorych bezobjawowych zarażających zdrowych, którzy umierają.
Koncepcja oporności stadnej dyskusyjna bo wiemy, że można na COVID-19 zachorować ponownie.  Przechorowanie  nie blokuje  rozprzestrzeniania się wirusa ponieważ nie daje trwałej odporności. Przeciwciała utrzymują się od min 40 dni do max 150 dni w organizmie ozdrowieńców.
Dzisiaj  współczynnik reprodukcji wirusa w Polsce to 1,5.
Jak będzie wzrastał  może zablokować się wydolność terapeutyczną  naszej służby zdrowia.
Poza  dostępnymi lekami i sprzętem muszą być ludzie fachowi w leczeniu / obsługa respiratorów, diagności laboratoryjni  itd. /.
SARS-CoV -2 przenosi się głównie drogą kropelkową.

Objawy te tradycyjne jak : płytki oddech, duszności, ból w klatce piersiowej, brak apetytu, utrata smaku i węchu, wysoka temperatura, osłabienie, złe samopoczucie, kaszel, biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha  są teraz wzbogacane nowymi.
Należą do nich : zmiany plamisto-grudkowe , mogą dotyczyć dzieci, współwystępują z innymi objawami zakażenia koronawirusem, zazwyczaj u chorych z cięższym przebiegiem choroby podstawowej. Mogą one występować w różnych miejscach na ciele, przez okres ok. 9 dni. U ponad połowy pacjentów zmianom tym towarzyszy świąd.
Wyglądem  przypominają  czasami osutkę odropodobną oraz klasyczny rumień trzydniowy.
Palce cowidowe / zmiany pseudomrozinowe / występują u zakażonych dzieci i młodzieży .
U blisko 22 proc. pacjentów z COVID-19 występują encefalopatia lub udar mózgu  /Hiszpańskie Towarzystwo Neurologiczne /.
Zapalenie spojówek / Tow. Naukowe Okulistyczne/.
Uzyskane dane dotyczące objawów mogą dostarczyć wskazówek na temat różnic w przebiegu choroby w różnych grupach demograficznych.
Możemy mieć w kraju do czynienia z genetyczną mieszanką wielu filogenetycznych typów i podtypów  wirusa SARS-CoV-2, co może być jedną z kilku przyczyn różnic w objawach i przebiegu choroby.

Zapobieganie to:

- dystansowanie się społeczne – wiemy,  że 1,8 m  odstępu to  zbyt mało;
-  konieczne maseczki w pomieszczeniach zamkniętych i w ulicznych skupiskach ludzi.
W chorobach zakaźnych  wirusowych i bakteryjnych od dawki zakażającej  zależy przebieg zakażenia. Jeżeli zakazimy się małą dawką koronawrusa  to najprawdopodobniej  infekcje przejdziemy  lżej, jeżeli zakażenie będzie masywne, przejdziemy je ciężej.
Maseczki zmniejszają  ryzyko przyjęcia  dawki zakaźnej.
- droga kropelkowa przenoszenia wirusa wymaga częstej dezynfekcji powierzchni oraz właściwej higieny rąk czyli częstego mycia i następnie także ichdezynfekcji.
- budowanie odporności indywidualnej. Jak mówi prof. Grzegorz Gielerak, szef Wojskowego Instytutu Medycyny, Szaserów Warszawa to dobre działanie i nigdy nie jest na nie za późno. Zaniedbywanie posiadania  tej osobniczej odporności jest pierwszym krokiem do stania się ofiarą koronawirusów.
Może wit D3 w rozsądnych dawkach / GIS /, amerykanie mówią o wit C ale brak mocnych dowodów  klinicznych /stanowisko naczelnego epidemiologa USA – dr. Antonio Fauci /.
A może cynk podawany Prezydentowi USA – mało danych
Ważne są nasze racjonalne zachowania.

Leczenie COVID-19

- brak szczepionki wytwarzającej długoletnią odporność;
- brak skutecznego  leku zabijającego SARS-CoV-2 po wniknięciu do organizmu lub blokującego  jego dostęp do nas.

W leczeniu paliatywnym  mamy : tocilizumab, deksametazon, remdisiwir czy fawapirawir,
przeciwciała izolowane z surowicy krwi ozdrowieńców, paracetamol, kwas acetylosalicylowy, heparyna drobnocząsteczkowa, ewentualna antybiotykoterapia bo wirus toruje drogę innym patogenom,  tlenoterapia, nawodnienie dożylne, itd.

Do czasu uzyskania znaczącego postępu terapeutycznego w zwalczaniu SARS-CoV-2 konieczna wzmożona dyscyplina obywatelska.
Jest ona  w Polsce różna ale kary finansowe pozwolą ją poprawić.
Politycy, najwierniejsi pretorianie,  oddani gwardziści,  celebryci, opinion leaderzy dystansują się, noszą maseczki, dbają o higienę rąk aby zachęcić innych do naśladowania dobrych wzorców.

Dr nauk farm Leszek Borkowski