Rekonstytucja leków oraz ich roztwory

Przygotowywanie produktów leczniczych do podania wymaga bardzo często ich rekonstytucji czyli mówiąc potocznie rozpuszczenia w rozpuszczalniku w celu uzyskania potrzebnego roztworu.

Czynność ta pozornie banalna wymaga postępowania zgodnego z zaleceniami producenta.
Odejście od zasad doprowadza do zmniejszenia spodziewanej efektywności terapeutycznej i lub zwiększenia ryzyka działań niepożądanych.

Należy pamiętać, że rozpuszczanie leku i następnie jego rozcieńczanie np. przed podaniem dożylnym to nie są te same czynności i czasami wymagają stosowania różnych rozpuszczalników.
Przykład:

Alteplaza / Actilyse / stosowana między innymi w ostrym udarze niedokrwiennym - lek w postaci proszku rozpuszczamy w odpowiedniej ilości aqua pro injectione ale następnie uwaga rozcieńczamy 0,9% NaCl.
Uzyskanego roztworu nie wolno rozcieńczać wodą mimo, że w niej lek się rozpuścił .

Rekonstytuując leki biologiczne mieszanie roztworów ograniczamy do minimum.
Leki biologiczne wykazują niezwykle silną skłonność do agregacji czyli łączenia się pojedynczych cząsteczek w dimery, oligomery, multimery.
Powstałe w wyniku zbyt intensywnego mieszania roztworu połączenia cząsteczek-aglomeraty są często odpowiedzialne za niechcianą negatywną odpowiedź immunologiczną.
Szczególnie przeciwciała są elastycznymi strukturami mającymi tendencje do łączenia się w większe.

Różne rozpuszczalniki stosowane do rekonstytucji leku determinują drogę jego podania.
Przykład:
Ceftriakson rozpuszczony w aqua pro injectione jest podawany dożylnie lub domięśniowo. Natomiast rozpuszczony w 0,9% rozt. soli kuchennej lub 6% lub 10% roztworze glukozy może być podawany wyłącznie domięśniowo.

Niezgodności rozpuszczalników z lekami w nich rozpuszczonymi.
Przykład:
Metronidazol wykazuje niezgodność z 10% roztworem glukozy.

Lek po rozpuszczeniu nie powinien zbyt długo czekać na podanie go pacjentowi.
Powodem są ryzyka rozkładu substancji czynnej w roztworze leku.
Przykład:
Tienam czas od rozpoczęcia rozpuszczania antybiotyku / imipenem / w proszku w fiolce do zakończenia infuzji dożylnej nie powinien być dłuższy niż dwie godziny.

Konieczność ochrony przed światłem roztworów leków. Dotyczy to leków gotowych jak i przygotowanych ex tempore.
Przykład:
Produkty lecznicze do żywienia pozajelitowego wymagają ochrony przed światłem w celu zmniejszenia ryzyka ciężkich działań niepożądanych u noworodków urodzonych przedwcześnie.

Stanowisko to przedstawiły : EMA, URPL, podmioty odpowiedzialne / Baxter, B Braun Melsungen, Fresenius Kabi /, ESPGHAN / European Society of Paediatric Gastroentorology, Hepatology and Nutrition / oraz ESPEN / European Society of Clinical Nutrition and Metabolism /.

Komunikat dotyczy następujących leków dopuszczonych w Polsce do obrotu :
Aminoven infant 10%, Aminoven Paed 10%, ClinOleic 20%, Intralipid 10% i 20%, Lipidem, Lipofundin MCT/LCT 10% i 20%, Numeta G13%E Preterm, Numeta G16%E, Primene 10%, SMOFlipid, Vaminolact.

Uwaga : przed światłem chronimy wymienione powyżej leki także w opakowaniach i w zestawach do podawania.

Stosowanie eksponowanych na światło produktów leczniczych do żywienia pozajelitowego zawierających aminokwasy i lub lipidy, szczególnie po dodaniu do nich witamin i lub pierwiastków śladowych, może doprowadzić do poważnych działań niepożądanych u noworodków urodzonych przedwcześnie, ponieważ ekspozycja takich roztworów na światło powoduje wytwarzania nadtlenków i innych produktów degradacji.

Uważa się, że noworodki urodzone przedwcześnie są obarczone wysokim ryzykiem stresu oksydacyjnego związanego z wieloma czynnikami ryzyka w tym tlenoterapią, fototerapią, słabym układem odpornościowym i odpowiedzią zapalną za zmniejszoną obroną przed utlenianiem.